اگر تصمیم گرفتهاید وارد دنیای گرافیک شوید، بدون شک خیلی زود با دو نام پرتکرار روبهرو خواهید شد: فتوشاپ و ایلوستریتور. در این مسیر، معمولاً اولین سوالی که ذهن هر کسی رو درگیر میکنه اینه که:
“کدوم بهتره؟ فتوشاپ یا ایلوستریتور؟”
کدوم نرمافزار برای شروع مناسبتره؟ یا اینکه کدوم یکی میتونه بهتر به کار شما بیاد؟
برخی تصور میکنن ایلوستریتور نسخهای پیشرفتهتر و حرفهایتر از فتوشاپه؛ اما این باور اشتباهه. گرچه این دو نرمافزار شباهتهایی با هم دارن، اما هر کدوم برای کاربرد مشخصی طراحی شدن و اهداف متفاوتی رو دنبال میکنن.
بنابراین اگر قصد یادگیری گرافیک رو دارید، باید بسته به نیاز و علاقهتون انتخاب کنین که با کدوم نرمافزار شروع کنید. هر کدوم از این ابزارها نقاط قوت، محدودیتها و کاربردهای خاص خودشون رو دارن.
در ادامه با ما همراه باشید تا نگاهی دقیقتر به شباهتها، تفاوتها و کاربردهای این دو نرمافزار مهم در دنیای طراحی گرافیک داشته باشیم.

فتوشاپ بهتر است یا ایلوستریتور؟ چه تفاوتی دارند؟
تفاوت فتوشاپ و ایلوستریتور از نظر نوع تصویر
نرمافزار فتوشاپ بر پایهی تصاویر پیکسلی (Raster) طراحی شده است؛ یعنی تمام عناصر بصری آن از میلیونها نقطه رنگی به نام پیکسل تشکیل شدهاند. این نوع ساختار باعث میشود که تصاویر در هنگام بزرگنمایی کیفیت خود را از دست بدهند و دچار افت وضوح یا دندانهدار شدن شوند. فتوشاپ بیشتر برای ویرایش عکس، رتوش، طراحی پوستر و کارهایی مناسب است که نیاز به جزئیات تصویری و بافت دارند.
در مقابل، ایلوستریتور بر پایهی تصاویر برداری (Vector) ساخته شده است. این تصاویر با استفاده از خطوط، منحنیها و فرمولهای ریاضی شکل میگیرند، به همین دلیل بدون هیچ افت کیفیتی میتوان آنها را در هر اندازهای مقیاسپذیر کرد. این ویژگی ایلوستریتور را برای طراحی لوگو، آیکون، تایپوگرافی و سایر طرحهایی که نیاز به دقت بالا و وضوح ثابت دارند، به گزینهای ایدهآل تبدیل میکند.
تفاوت بین فتوشاپ و ایلوستریتور از نظر وضوح
فتوشاپ چون مبتنی بر پیکسل است، وضوح تصویر در آن به رزولوشن ثابت مثلاً 300dpi وابسته است. اگر تصویر را بیش از اندازه بزرگ یا چاپ کنید، ممکن است تار یا دندانهدار شود، چون اطلاعات پیکسلی کشیده میشود و کیفیت افت میکند.
در مقابل، ایلوستریتور از گرافیک برداری استفاده میکند که کاملاً مستقل از رزولوشن است. وضوح در این نرمافزار نامحدود و مقیاسپذیر است؛ یعنی میتوانید یک طرح را از اندازهی یک تمبر تا اندازهی یک بیلبورد بزرگ کنید، بدون اینکه کوچکترین افت کیفیتی داشته باشد.

فرق فتوشاپ و ایلوستریتور از نظر ابزار و امکانات
فتوشاپ مجموعهای گسترده از ابزارها و قابلیتها رو در اختیار کاربر قرار میده که بهطور خاص برای ویرایش و دستکاری تصاویر پیکسلی طراحی شدهاند. از فیلترهای متنوع و براشهای قابل تنظیم گرفته تا افکتهای نوری و رنگی مختلف، همه در فتوشاپ جمع شدهاند تا کنترل کامل روی عکسها داشته باشید. یکی از نقاط قوت این نرمافزار، ابزارهای انتخاب پیشرفتهای هست که به شما اجازه میده بخشهای خاصی از تصویر رو بهصورت دقیق انتخاب و ویرایش کنید. همچنین سیستم لایهبندی قدرتمند فتوشاپ این امکان رو فراهم میکنه که با چندین لایه بهصورت همزمان کار کنید و جلوههای ترکیبی مختلفی بسازید.
در مقابل، ایلوستریتور با تمرکز بر طراحی برداری ساخته شده و ابزارهایی در اختیار شما قرار میده که مناسب ایجاد گرافیکهای دقیق و قابل مقیاس هستن. ابزارهای ترسیم اشکال، رسم مسیرها و طراحی براشهای سفارشی از جمله ویژگیهای کلیدی این نرمافزار هستن. یکی از قابلیتهای برجسته ایلوستریتور، سیستم حرفهای تایپ و کنترل بالای آن روی متنهاست که برای طراحی تایپوگرافی بسیار کاربردی است. همچنین ابزار Pen در ایلوستریتور (که مشابه آن در فتوشاپ هم وجود دارد) به شما امکان میده منحنیها و خطوط پیچیدهای با دقت بسیار بالا طراحی کنید و گرافیکی تمیز و حرفهای ایجاد نمایید.
تفاوت فتوشاپ و ایلوستریتور از نظر انواع فایل
فتوشاپ فایلهای خود را با فرمت اصلی PSD ذخیره میکند که تمام لایهها، افکتها و تنظیمات را حفظ میکند. این فرمت مخصوص ویرایش پروژهها در خود فتوشاپ است. همچنین از فرمتهای پیکسلی مختلفی مانند JPG ، PNG، TIFF ، BMP و حتی GIF برای خروجی گرفتن پشتیبانی میکند. این فرمتها بیشتر برای انتشار در وب، چاپ عکس یا استفاده در پروژههای تصویری دیگر مناسباند.
در مقابل، ایلوستریتور فایلهایش را با فرمت بومی AI ذخیره میکند که مخصوص پروژههای وکتوری است و تمام مسیرها، اشکال و متنها را حفظ میکند. همچنین امکان خروجی گرفتن در فرمتهای برداری مختلف مثل SVG ، EPS ، PDF و حتی DXF برای چاپ صنعتی یا طراحیهای مهندسی وجود دارد.
فرق فتوشاپ و ایلوستریتور از نظر کاربرد
فتوشاپ بیشتر برای کار با تصاویر پیکسلی بهکار میرود و کاربرد اصلی آن در زمینههایی مثل چاپ، ویرایش عکس، رتوش، طراحی پوستر، ساخت بنر، طراحی رابط کاربری (UI)، طراحی کاور شبکههای اجتماعی و امور گرافیکی مبتنی بر تصویر است.
در مقابل، ایلوستریتور برای طراحیهای دقیق و برداری استفاده میشود و بیشتر در حوزههایی مثل طراحی لوگو، آیکون، تایپوگرافی، طراحی کاراکتر، اینفوگرافیک، طراحی بستهبندی و هر نوع گرافیک قابل مقیاس بدون افت کیفیت کاربرد دارد. چون تصاویر در ایلوستریتور بر پایهی وکتور هستند، خروجیها همیشه چه در اندازه کوچک و چه خیلی بزرگ واضح و شفاف باقی میمانند.
تفاوت بین فتوشاپ و ایلوستریتور از نظر تاریخ انتشار اولیه
Adobe Illustrator اولین بار در مارس 1987 منتشر شد. این نرمافزار در ابتدا برای سیستمعامل مکینتاش توسعه داده شد و بهعنوان اولین ابزار گرافیکی برداری حرفهای توسط ادوبی عرضه شد. ایلوستریتور در واقع پایهگذار طراحی برداری در صنعت گرافیک دیجیتال بود.
در حالیکه Adobe Photoshop چند سال بعد، در فوریه 1990 عرضه شد. این نرمافزار ابتدا توسط دو برادر به نامهای توماس و جان نول توسعه داده شد و سپس حق انتشار آن توسط شرکت ادوبی خریداری شد. فتوشاپ به سرعت به نرمافزار اصلی برای ویرایش عکس و طراحی پیکسلی تبدیل شد.

تفاوت در Raster و Vector
فتوشاپ یک نرمافزار مبتنی بر گرافیک پیکسلی یا Raster است؛ به این معنا که تصاویر از میلیونها نقطه رنگی (پیکسل) ساخته میشوند. زمانی که روی یک تصویر در فتوشاپ زوم میکنید، ممکن است متوجه شوید که تصویر حالت دندانهدار یا تار پیدا میکند، چون با بزرگنمایی، محدودیت کیفیت پیکسلی نمایان میشود.
در مقابل، ایلوستریتور از فناوری Vector یا گرافیک برداری استفاده میکند. در این روش، تصاویر با کمک خطوط و منحنیهایی که از نقاط (یا همان نودها) ساخته شدهاند، شکل میگیرند. نتیجه این است که میتوانید یک طرح را بدون هیچ افت کیفیتی در هر اندازهای بزرگ یا کوچک کنید و همچنان وضوح و تمیزی خطوط حفظ شود..
تفاوت در محوطه کاری و لایه ها
در فتوشاپ، محوطه کاری بیشتر به ویرایش و ترکیب تصاویر پیکسلی اختصاص داره و ابزارها، پنلها و امکانات طوری چیده شده که روی کار با عکسها، رتوش، افکتها و ماسکها تمرکز کنند. سیستم لایهها در فتوشاپ بسیار قدرتمنده و امکان استفاده از انواع مختلف لایهها مثل لایه تصویر، لایه تنظیمات (Adjustment Layer)، لایه ماسک، لایه متن و غیره رو داره. این لایهها به شما امکان میدن بخشهای مختلف تصویر رو بهصورت جداگانه ویرایش و مدیریت کنید، حتی با قابلیت ترکیب لایهها برای ایجاد جلوههای ویژه.
در ایلوستریتور، محوطه کاری طوری طراحی شده که مناسب خلق و مدیریت اشکال برداری، مسیرها و عناصر گرافیکی باشه. ابزارها و پنلها بیشتر حول ابزارهای ترسیم، کنترل مسیرها، مدیریت رنگها و تایپوگرافی سازماندهی شدهاند. سیستم لایهها در ایلوستریتور نیز وجود داره اما ساختار آن بیشتر برای سازماندهی اشکال، گروهها و اجزای برداری کاربرد دارد؛ لایهها میتوانند شامل چندین شیء برداری، گروه و زیرلایه باشند و این امکان رو میدن که طرحهای پیچیده رو به شکل منظم و قابل کنترل مدیریت کنید.

تفاوت در میزان بزرگنمایی zoom
در فتوشاپ، چون تصاویر بر پایه پیکسل ساخته شدهاند، میزان بزرگنمایی محدود است. وقتی بیش از حد روی تصویر زوم میکنید، کیفیت کاهش پیدا میکند و تصویر دچار تارشدگی یا پیکسلی شدن میشود؛ چون تعداد پیکسلها ثابت است و بزرگ کردن بیش از حد یعنی کشیدن همان تعداد پیکسلها روی فضای بزرگتر.
اما در ایلوستریتور که تصاویر برداری هستند، میزان بزرگنمایی عملاً نامحدود است. شما میتوانید هر چقدر بخواهید روی تصویر زوم کنید بدون اینکه کیفیت یا وضوح آن کم شود، چون تصویر از خطوط و فرمولهای ریاضی تشکیل شده که در هر اندازهای کاملاً تمیز و واضح باقی میماند.
تفاوت در رنگبندی طبیعی Natural و دقیق precision
در فتوشاپ، طراحان آزادی عمل بیشتری برای ساخت و ویرایش تصاویر واقعی دارند. این نرمافزار ابزارهایی مشابه طراحی روی کاغذ و نقاشی سنتی ارائه میدهد که به خلق تصاویری با ظاهر بسیار طبیعی و نزدیک به واقعیت کمک میکند. بنابراین، اگر قصد دارید یک پوستر با ظاهری واقعی و ملموس طراحی کنید، فتوشاپ انتخاب بهتری خواهد بود.
از سوی دیگر، ایلوستریتور به دلیل دقت و وضوح بالایی که در طراحی برداری ارائه میدهد، برای پروژههایی مثل طراحی لوگو که نیازمند جزئیات دقیق و حرفهای هستند، بسیار مناسبتر است. به طور کلی میتوان گفت فتوشاپ برای ویرایش و بهبود تصاویر موجود کاربردیتر است، در حالی که ایلوستریتور بیشتر برای خلق طراحیهای دقیق و گرافیکهای برداری استفاده میشود.
تفاوت در ماسکه کردنclipping
در فتوشاپ، ماسک کردن معمولاً با استفاده از Clipping Mask و Layer Mask انجام میشود . Clipping Mask باعث میشود یک لایه فقط در محدوده نواحی غیرشفاف لایه زیرین قابل مشاهده باشد و بخشهای بیرونی مخفی بمانند. Layer Mask نیز به شما اجازه میدهد با نقاشی روی ماسک، قسمتهایی از لایه را بدون حذف محتوا پنهان یا نمایش دهید که این روش برای ویرایش دقیق و انعطافپذیر تصاویر بسیار کاربردی است.
در ایلوستریتور، Clipping Mask به صورت برداری عمل میکند؛ یعنی شما یک شکل برداری را به عنوان ماسک انتخاب میکنید و سایر اشکال یا تصاویر فقط در داخل این شکل قابل دیدن خواهند بود. این تکنیک به شما امکان میدهد بخشهای ناخواسته از گرافیکهای برداری را مخفی کنید، در حالی که اجزای اصلی بدون تغییر باقی میمانند. به همین دلیل، ماسک در ایلوستریتور برای کنترل نمایش دقیق و ترکیب اشکال برداری بسیار مفید است.

تفاوت در تعداد صفحات artboard
در فتوشاپ، امکان استفاده از Artboard وجود دارد اما به صورت محدود و نسبت به ایلوستریتور تازهتر است. فتوشاپ به شما اجازه میدهد چندین Artboard در یک فایل داشته باشید، اما این قابلیت بیشتر برای پروژههای ساده یا طراحی چند صفحهای محدود به ویرایش تصویر است و امکانات آن در مقایسه با ایلوستریتور کمتر و ابتداییتر است.
در مقابل، ایلوستریتور به طور کامل و تخصصی برای مدیریت Artboard طراحی شده و به شما امکان میدهد تعداد زیادی صفحه (Artboard) را در یک سند ایجاد، مدیریت و سازماندهی کنید. این قابلیت به ویژه برای پروژههای بزرگ مثل طراحی چند صفحهای، مجموعه لوگو، کارت ویزیت یا هر نوع طراحی چندبخشی بسیار کارآمد است و ابزارهای بیشتری برای تنظیم و مدیریت دقیق هر Artboard ارائه میدهد.
فتوشاپ یا ایلوستریتور؟
باتوجه به تفاوت هایی که در بالا توسط متخصصان چاپ معراج مطرح شد؛ در ادامه به بررسی مزایا و معایب هر یک می پردازیم تا بهترین تصمیم را بگیرید.
مزایا و معایب فتوشاپ
مزایا | معایب |
ویرایش حرفهای و دقیق تصاویر پیکسلی | افت کیفیت در بزرگنمایی زیاد (پیکسلی شدن) |
دارای ابزارهای متنوع برای رتوش و افکتها | مناسب نبودن برای طراحی برداری و لوگو |
پشتیبانی از لایهها و ماسکهای پیشرفته | نیاز به سیستم نسبتاً قوی برای عملکرد روان |
قابلیت ترکیب تصاویر و طراحی خلاقانه | حجم بالای فایلها در پروژههای سنگین |
هماهنگی کامل با سایر نرمافزارهای Adobe | یادگیری اولیه ممکن است زمانبر باشد |

مزایا و معایب ایلوستریتور
مزایا | معایب |
طراحی برداری بدون افت کیفیت در هر اندازه | مناسب نبودن برای ویرایش عکسهای واقعی |
ایدهآل برای طراحی لوگو، آیکون، وکتور و تایپوگرافی | یادگیری ابزارها ممکن است برای مبتدیها دشوار باشد |
پشتیبانی از چندین Artboard در یک پروژه | اجرای روان نیاز به سیستم نسبتاً قوی دارد |
خروجی با کیفیت بالا برای چاپ و تولید | در کارهای پیکسلی دقت و امکانات فتوشاپ را ندارد |
هماهنگی کامل با سایر برنامههای Adobe | جزئیات گرافیکی واقعگرایانه را نمیتوان با دقت فتوشاپ اجرا کرد |

برای فایل چاپی فتوشاپ بهتر است یا ایلوستریتور؟
برای فایل چاپی، انتخاب بین فتوشاپ و ایلوستریتور بستگی به نوع پروژه و نیازهای شما دارد، اما معمولاً ایلوستریتور برای چاپ حرفهای گزینه بهتری است.
چرا؟ چون ایلوستریتور با تصاویر برداری کار میکند که بدون افت کیفیت در هر اندازهای قابل بزرگکردن هستند. این ویژگی به ویژه برای طراحیهایی مثل لوگو، کارت ویزیت، پوسترهای بزرگ، بستهبندی و هر نوع گرافیک چاپی که باید در ابعاد مختلف دقیق و شفاف باقی بماند، بسیار مهم است. همچنین فرمتهای خروجی ایلوستریتور مانند PDF و EPS برای چاپخانهها استاندارد و مناسبترند.
فتوشاپ چیه؟
Adobe Photoshop یک نرمافزار تخصصی برای ویرایش و اصلاح تصاویر است که به شما امکان میدهد عکسها و طراحیهای گرافیکی را به شکل حرفهای خلق و بهبود ببخشید. با مجموعهای از ابزارهای متنوع، میتوانید تصاویر را برش دهید، رنگها را تغییر دهید، افکتهای متنوع اضافه کنید و به طور کلی ظاهر تصاویر را زیباتر و جذابتر کنید.
فتوشاپ در زمینههای مختلفی کاربرد دارد؛ از رتوش و بهبود عکسها گرفته تا طراحی گرافیک، ساخت بنرهای تبلیغاتی و حتی خلق آثار هنری دیجیتال. به خاطر امکانات وسیع و انعطافپذیری بالایش، این نرمافزار یکی از محبوبترین ابزارها نزد طراحان گرافیک و عکاسان حرفهای است و به خوبی با سایر نرمافزارهای مجموعه Adobe هماهنگ میشود.
ایلاستریتور چیه؟
ایلوستریتور (Adobe Illustrator) یک نرمافزار حرفهای طراحی گرافیک برداری است که برای خلق تصاویر و طرحهای دقیق و قابل بزرگنمایی بدون افت کیفیت استفاده میشود. برخلاف نرمافزارهای مبتنی بر پیکسل مثل فتوشاپ، ایلوستریتور با خطوط و اشکال برداری کار میکند که این امکان را میدهد هر تصویری را در هر اندازهای بدون اینکه کیفیتش کاهش پیدا کند، طراحی و ویرایش کنید.
این نرمافزار بیشتر برای طراحی لوگو، آیکون، اینفوگرافیک، تایپوگرافی، طرحهای تبلیغاتی و بستهبندی استفاده میشود. ایلوستریتور ابزارهای قدرتمندی برای کار با اشکال، مسیرها و متن دارد و به طراحان این امکان را میدهد که آثار بسیار دقیق و حرفهای خلق کنند.
از نظر چاپ معراج در نهایت تفاوت فتوشاپ و ایلوستریتور چیست؟
فتوشاپ برای ویرایش و خلق تصاویر پیکسلی (Raster) طراحی شده و بهترین گزینه برای کار با عکسها و تصاویر واقعی است، در حالی که ایلوستریتور بر اساس تصاویر برداری (Vector) کار میکند و برای طراحیهای دقیق و قابل بزرگنمایی مثل لوگو و گرافیکهای تبلیغاتی مناسبتر است.
طراحی و ویرایش تصاویر پیکسلی مثل عکسها، رتوش و خلق آثار دیجیتال واقعی.
طراحی برداری مثل لوگو، آیکون، تایپوگرافی و تصاویر قابل بزرگنمایی بدون افت کیفیت.
خیر، در فتوشاپ بزرگنمایی زیاد باعث کاهش کیفیت و پیکسلی شدن تصویر میشود.
تصاویر برداری ایجاد میکند که در هر اندازهای کاملاً واضح و بدون افت کیفیت باقی میمانند.